Sign In

Блог

Последни вести
Последните скопски ковачи: Семејство со 100 години занаетчиско искуство

Последните скопски ковачи: Семејство со 100 години занаетчиско искуство

Длабоко во срцето на Скопската чаршија, низ улиците прекриени со старата калдрма, постои светилиште на занаетчиство – ковачи татко и син, угледни чувари на занаетот кој е чест на времето. Нивното патување како ковачи нè враќа во генезата на занаетчиството и традицијата кована низ долгогодишна посветеност и труд.

Во треперливиот сјај на ковачкиот оган, искусните раце на таткото, врежани со лузните од безброј средби со стопениот метал, ја водат наковалната со вештина стекната со децении вежбање. Покрај него, неговиот син стои – штитеник што ја носи семејната традиција, претставувајќи спој на традиционално мајсторство и модерни сознанија.

Во свет каде што автоматизацијата се заканува да ги засени прастарите техники, овие занаетчии стојат непоколебливи, што е доказ за трајната суштина на ковачот. Секој удар на чеканот е почит на нивните предци кои ги поставија темелите на овој стар занает и завет дека традицијата на ковачот ќе пркоси на времето и сепак ќе живее. Тешкото удирање со чеканот и шушкањето на врелиот метал не се само звуци на трудот, туку чукање на срцето на занает кој се бори да остане релевантен.

Додека нивните раце обликуваат метал во сложени форми, таткото и синот се наоѓаат на спојот на традиционалното и иновативното. Ова не е само приказна за две лица, туку истражување на занает кој се држи до своето место во светот додека машините се закануваат да го уништат. Нивната пот и посветеност е доказ за издржливоста на духот на занаетчиството во време на брза технолошка трансформација.

– Со занаетот почнав откако завршив средно електротехничко образование. Ковачкиот занает ми е наследен, односно ова го работеше прадедо ми, па дедо ми, татко ми и на крајот јас. Додека бев дете ги гледав како работат и самиот имав желба да станам ковач, а почнав да работам професионално откако завршив со моето образование. Ковачкиот занает е еден од најстарите и со него се занимавам 30-тина години, ни раскажа мајсторот Нехат, додека неговиот татко, мајстор Ибрахим работи веќе шест децении како ковач.

Таткото и син ковачи во минатото изработувале голем број земјоделски алати, но во последните години интересот се намалил, а со тоа и побарувачката за ковачкиот занает. Секој од нив си има посебна специјалност, па така на Ибрахим му се потковиците, додека на Нехат му се секирите.

– Ковачкиот занает е за преработка на земјоделски алати, ги правиме и ги преработуваме. Во минатото имаше многу ковачи, но ситуацијата драстично се промени, па останавме само ние. Специјалност на татко ми се потковиците, додека јас сум мајстор за секири, вели Нехат.

Основни алатки во ковачкиот занает се дувало, наковална, токмак, чекан, а има и помодерни како брусилка и останати алати. Основа на ковачкиот занает е и ќумурот, доколку не се загрее и не достигне посакувана температура не може да се почне со работа.

– Главен материјал за овој занает е железото. Тоа треба да помине низ неколку процеси на изработка додека да се добие конечниот производ. Речиси сите предмети кои се произведуваат во моментов се за земјоделство. Железото прво се става во огниште, каде што ќе се стопи за подоцна да се изработи во друга форма, а целиот процес се одвива рачно. Потоа се „клепи“, па се остри на машина и завршува процесот на изработка на алатот, објаснуваат мајсторите за процесот на обработка на металот.

Ковачите и во минатото имале голема улога во војската бидејќи тие го изработувале оружјето и се грижеле за одржување на истото, па затоа е позната и една изрека од средниот век дека најсилната војска била онаа која го имала најдобриот ковач. Но поминати се векови оттогаш, а Ибрахим и Нехат сè уште се мајстори кои им помагаат на клиентите. Сепак, нивната работа е навистина тешка, а често се соочуваат и со различни предизвици.

– Секогаш имало предизвици, често знае шпон да ни заврши во око, нога, рака и на некое друго место, но за среќа не сме имале посериозни повреди, иако овој занает е навистина опасен и мора да се внимава, раскажуваат двајцата искусни мајстори за „Гладиатор“.

Како и многу други занаети, така и ковачкиот занает е еден од тие кои исчезнуваат. Некогаш се живеело многу добро и можеле да се дозволат повеќе задоволства, но годините и напредокот на технологијата ги донесе мајсторите во ситуација да мора да преживуваат со нивната работа. Иднината на занаетот не е многу сјајна затоа што Нехат е најмладиот ковач во Старата скопска чаршија, но можеби ќе биде и последен бидејќи нема интерес кај младите.

– Во минатото беше многу подобро и се живееше убаво со занаетот, но како минува времето сè помалку интерес и побарувачка има од клиенти. Немаме чираци затоа што занаетот полека исчезнува и повеќе никој не сака да го работи затоа што е навистина тешко. Во моментов се преживува со него, едноставно нема иднина овој занает. Додека сум способен ќе работам, но моите деца нема да го работат овој занает затоа што не се исплати и тука најверојатно ќе биде крајот на нашата традиција со наследување на ковачкиот занает, ни откри Нехат кој повеќе од 30 години го поминал во работилница со усовршување на занаетот.

Оваа приказна е приказна за посветеност, вештина и синергија на минатото и сегашноста. Во нивното патување, ние ја откриваме привлечноста на занаетот кој сепак има ризик да исчезне и важноста да се зачуваат таквите вештини заслужени од времето. Таткото и синот ковачи нè повикуваат да ја почитуваме длабочината и сложеноста на нивниот занает и да ги славиме занаетчиите кои ги одржуваат ваквите вековни традиции живи.